నేను

తన్ను తాను తెలుసుకోవాలనే తాతగారి
తత్వానికి అర్థాన్ని వెతుకుతూ ఉంటాను...

నా జీవిత నౌకలో పయనిస్తూ ఉంటాను...
ఆ అలల్లా అలుపెరగక పడుతూ లేస్తుంటాను...

అక్షరాలతో ఆడుకుంటూ ఉంటాను...
వచ్చీరాని రాగాలతో పాడుకుంటూ ఉంటాను...

కన్నీటి వెతలకు కరిగిపోతుంటాను...
ఆనంద సాగరాన మునిగిపొతుంటాను...

గాయపడిన గుండెకి జోల పాడుతుంటాను...
ప్రక్రుతిమాత ఒడిలో నిదురపోతుంటాను...

నే కొట్టిన మేకులను వెలికితీసే వ్రుధాప్రయాసలో ఉంటాను...
మిగిలిన గుంటలు చూస్తూ నిస్సహాయంగా మిగిలిపోతుంటాను...

నవ్వుతూ నవ్విస్తుంటాను...
నిశ్శబ్దాన్ని ఇష్టపడుతుంటాను...

బోసి నవ్వులతో కాలక్షేపం చేస్తుంటాను...
ముదిమి వయసులతో కబుర్లాడుతుంటాను...

అన్యాయాన్ని ప్రశ్నిస్తుంటాను...
'మన' మధ్య అడ్డుగోడలను కూలదోస్తుంటాను...

కలల హర్మ్యాలు నిర్మిస్తుంటాను...
స్వేచ్చావిహంగమై విహరిస్తుంటాను...

వీడిపొవువారికి వీడ్కోలు చెప్తుంటాను...
నూతనత్వాన్ని లోకానికి ఆహ్వానిస్తుంటాను...

జ్ఞాపకాల మట్టిని తవ్వుకుంటుంటాను...
ఈ క్షణంలో జీవితాంతం బతికేస్తుంటాను...

అందరిలో ఓ నేస్తం చూస్తుంటాను...
దైవంతో సావాసం చేస్తుంటాను...

నిత్యం ఏదోటి నేర్చుకుంటూ ఉంటాను...
నను నేను కొత్తగా నిర్వచిస్తూనే ఉంటాను...

జీవితాన్ని ప్రేమిస్తుంటాను...
ప్రేమతో జీవిస్తుంటాను...


Orkutలో "నా గురించి" అనే శీర్షిక చూశాక, నేనెవరో తెలియని వారికి నా గురించి టూకీగా ఎలా చెప్పాలి - అనే అలోచనలోంచి వచ్చిందే "నేను".

ఇక్కడ నేను చెప్పిన తాతగారు, నా చిన్ననాటి నేస్తం వాళ్ళ తాతగారు. నేనింతకుముందే చెప్పిన నానమ్మ పెనిమిటి. ఇస్లాం మత గురువు. తోటివారికంటే చాలా వైవిధ్యంగా ఉండేవారు. అమ్మన్నీ అని ముద్దు చేసేవారు. వచ్చే పోయే శిష్యులతో వారి ఇల్లు ఎప్పుడూ కళకళలాడుతూ ఉండేది. "తనను తాను తెలుసుకోవడమే ఆధ్యాత్మిక లక్ష్యం" అని బోధించేవారు. జీవించి ఉన్న రోజుల్లో ఆయన జీవనసారాన్ని అందుకోవాలనే ఆలోచన ఉండేది కాదు. తీరా, ఆయన తత్వం తెలుసుకోవాలనే ఆసక్తి కలిగేసరికి అందుబాటులో లేకుండా పోయారు. చాలా హడావుడిగా, ఏదో పెద్ద పని ఉన్నట్టు దేవుడి దగ్గరకు వెళ్ళిపోయారు. ఆయన తత్వానికి అర్ధాన్ని వెతుకుతూనే ఉన్నాను... అందుకే అంటాను... ఎవరైనా, ముఖ్యంగా పెద్దవారు, మనమధ్య ఉన్నప్పుడే, వారి జీవితసారాన్ని వారి ద్వారా వారి మాటల్లో తెలుసుకోవాలి... సమయం ఎప్పుడు ముంచుకొస్తుందో మనకి తెలియదు... తరవాత తెలుసుకోవాలన్నా తెలియజేసే వారు ఉండరు... విలువైన, జీవితకాలం పాటు సాధన చేసి వారు తెలుసుకున్న జీవితసత్యాలు అలా ఏ వ్రుధ్ధాశ్రయంలోనో వ్రుధా అవడం ఎంత శోచనీయం... కొన్ని వంశాల చరిత్రలే అలా కనుమరుగవుతున్నాయంటే అతిశయోక్తి కాదు...

చిన్నతనంలో ఎలా సాగిపోయినా, పెరిగేకొద్దీ, కొన్ని ప్రణాళికలు వేసుకోవడం, వాటిని అమలుపరచడం, ఒకవేళ ఏదైనా అడ్డంకులెదురైతే, కొంత పక్కకు తొలిగి, మళ్ళీ ప్రణాళికాచరణ కొనసాగించడం చేస్తుంటాను... జీవితంలో కొన్నిసార్లు అలిసిపోతుంటాను, కొన్ని సార్లు ఒంటరితనం అనుభవిస్తాను... అయినా, తగినంత విశ్రాంతి తీసుకుని, నేను నేర్చుకోవాల్సిన పాఠాలు నేర్చుకుని, మళ్ళీ లేస్తుంటాను... అలానే, కొన్ని సార్లు చేయకూడదనుకున్న పనులు చేస్తుంటాను... అలా సమతుల్యం తప్పి రోడ్డుకు ఏదోపక్క పడిపోయానని తెలిసినపుడు, తిరిగి దారిలోకి వచ్చే ప్రయత్నం చేస్తుంటాను... నా వల్ల కాకపోతే, సహాయం అడగడానికి, అందుకోడానికి సిగ్గుపడను.

సమయం దొరికినప్పుడల్లా, ఏదోటి చదవడమో రాయడమో చేస్తుంటాను... చదవడానికే ఎక్కువ ఇష్టపడతాను - అది దేనిగురించి రాసిన పుస్తకం అయినా సరే, కధలంటే ఎక్కువ ఇష్టం. నిజాల్ని కధలా చెప్పిన పుస్తకాలు బావుంటాయి. చిన్నప్పుడు, నాకు చెత్తబుట్ట పారేసే పని చెప్పాలంటే, ఇంట్లో అందరూ భయపడేవారు - అందులో ఉన్న సరుకుల పొట్లం కాగితాలు, ఇంకా ఏవైనా పేపర్లు ఉంటే అవన్నీ చదువుకుంటూ, తీరిగ్గా, ఎప్పుడో నాలుగ్గంటలతరవాత లోపలికొస్తానని. అందరిలానే, పాటలు ఇష్టం... అందులోనూ, మంచి లయ, సాహిత్యం ఉన్నవంటే మరీ ఇష్టం. నా స్నేహితులు కొందరు చాలా బాగా పాడతారు, అలా వినడం, ఇంకా ఇష్టం. నేనొక్కదాన్నే ఉన్నప్పుడు పాడుకోడం ఇష్టం. ఎందుకంటే, నాకు సరిగా పాడటం రాదు, అందుకు తగిన గొంతూ లేదు.

ఎవరైనా కష్టంలో ఉంటే కరిగిపోతుంటాను... ఏదో తోచిన సాయం చేస్తుంటాను... చిన్నప్పటి నుండీ, ఏడవడం అంటే మాత్రం చాలా చిరాకు... బలహీనులు మాత్రమే ఏడుస్తారు అనుకునేదాన్ని... జనం మధ్యలో ఏడవడం అసలే నిషిధ్ధం... కానీ, ఎదిగేకొద్దీ, మన భావాలను సహేతుకంగా వ్యక్తీకరిచడం బలహీనత కాదనీ, ఏదైనా ఒక అనుభూతిని సంపూర్ణంగా అనుభవించడానికీ, అలా అనుభవించిన భావనను వ్యక్తం చేయడానికీ, చాలా ధైర్యం కావాలనీ తెలుసుకున్నాను. పైగా, ఎవరైనా బాధల్లో ఉంటే వారితోపాటు దుఃఖించడంలోనూ, సంతోషంగా ఉన్నప్పుడు వారితో కలిసి ఎగరడంలోనూ ఉన్న ఆనందం ఇంకెందులోనూ ఉండదేమో! జీవితాన్ని పూర్తిగా అనుభవించేది ఇలాగే అనిపిస్తుంది. ప్రతి భావనను ఆసాంతం అనుభూతి చెందినప్పుడే దానికి సార్ధకత చేకూరుతుంది.

అందరిలానే నా గుండెకీ అయ్యాయి గాయాలు. కొన్ని నా ప్రమేయం లేకుండా, కొన్ని నా స్వయంక్రుతాపరాధం వల్ల. ఎలా అయినా అవి గాయాలేగా! గాయాలంటే మరి ఉండీ ఉండీ సలుపుతాయిగా! చాలా రోజులు వాటిని మర్చిపోడానికి విఫలప్రయత్నం చేసి, అది జరగదని తెలిసి, వాటితో తలపడడానికే నిశ్చయించుకున్నాను. ఆ విషయాల మీద దొరికిన పుస్తకాలన్నీ చదివాను. చాలా వరకు విముక్తి పొందాను. నిజం తెలుసుకుంటే, సగం సంకెళ్ళు తెగినట్లే. అలానే, నమ్మకస్థులయిన మిత్రులతో మాట్లాడాను. ఎవరితోనైనా చెప్పుకుంటే సగం భారం తీరుతుందనేది అనుభవించిన నిజం. అయితే, ఎవరితో పడితే వారితో కాకుండా, అంతరంగిక మరియు పరిణితి చెందిన మిత్రులతో చెప్పుకోవడం మంచిది. ఇంకా అవసరమైతే, నిష్ణాతుల సలహాలు తీసుకున్నాను... దేవునితో బంధాన్ని పెంచుకున్నాను... నన్ను నేను చాలావరకు తెలుసుకోడంలో, అవసరమైనప్పుడు హద్దులు గీసుకోడంలో క్రుతక్రుత్యురాలినయ్యాను... నిత్యం తెలుసుకుంటూనే ఉంటాను. సహజంగా ప్రక్రుతి అంటే ఉన్న ఇష్టంతో చెట్లవెంట గట్లవెంట అలా నడుచుకుంటూ వెళ్ళిపోతుంటాను... ఆ అందానికి నన్ను నేను మర్చిపోతుంటాను... వాగులూ వంకలూ ఉరకలేస్తూ చెప్పే ఊసులన్నీ వింటూ ఉంటాను... లేలేత ఎండలో గడ్డిమీద పడుకుని నిద్రపోతుంటాను...

నాకు తగిలిన దెబ్బలకు అతిగా ప్రతిస్పందించి కొందరు స్నేహితుల గాయాలకు కారణమయ్యాను. వారి జీవితంలో నావల్ల కలిగిన కష్టాలను, కలిగించిన నష్టాలను పూడ్చలేక నిస్సహాయంగా మిగిలిపోతుంటాను. చాలా వరకు బంధాలను పునరుధ్ధరించడానికి ప్రయత్నిస్తాను... అది కుదరనంత గాయాలను చూస్తూ కన్నీరు కారుస్తాను... అలా అవిటిహ్రుదయంతో భారంగా ఆ జ్ఞాపకాలకు దూరంగా అడుగులేస్తాను... ఎప్పుడైనా ఆ స్నేహితులు మళ్ళీ వస్తారని చేతులు చాచి ఎదురుచూస్తుంటాను... వారి గాయాలను మాన్పమని దైవాన్ని ప్రార్ధిస్తూ ఉంటాను... వారు తిరిగి వచ్చిన క్షణాన అంబరాన్ని అంటేంత సంబరం చేసుకుంటాను... నన్ను నేను క్షమించుకోడం నేర్చుకున్నాను, ఎందుకంటే మనల్ని మనం క్షమించడమే చాలా కష్టమైన పని. ఎదుటివారిని క్షమించడం, దైవాన్ని క్షమించమని అడగడం, ముందుదానితో పోల్చుకుంటే, తేలికైన పనులు. అందుకే, దేనికీ అతిగా స్పందించకుండా, సమతుల్యం కలిగి ఉండడం చాలా ముఖ్యం.

మనం చేసిన తప్పుల ప్రభావాలు పూర్తిగా తెలిసి పశ్చాత్తాపంతో మనసు నిండిపోవడం ఒక అడుగు; ఆ భగవంతుడి ముందు క్షమించమని అడగడానికి కూడా సిగ్గుతో ముకుళించిన చేతులతో ముడుచుకుపోడం, ఆ దేవుడు ప్రేమస్వరూపుడనీ, నేరములెంచక మన్నిస్తాడని మనసారా నమ్మడం మరో అడుగు; మన చర్యలద్వారా బాధలు పడ్డవారిని సిగ్గుపడకుండా మన్నించమని అడగడం, పరిహారంగా మనం చేయాల్సినవి చేయడం, అవతలివారికి మన్నించే సమయం ఇవ్వడం, ఆ బంధాన్ని సరిచేయడం ఇంకో అడుగు; మనలను మనం మనస్పూర్తిగా క్షమించుకోవడం తరవాతి అడుగు; అలానే, మనను బాధ పెట్టిన వారిని క్షమించడం ఉత్తమమైన అడుగు; వీటన్నిటికన్నా అతి కష్టమైన అడుగు ఏదో తెలుసా? - మనకు తీరని నష్టం కలిగించిన వారిని క్షమించడమే కాక, వారిని ప్రేమించడం, వారి మంచికై ప్రార్ధించడం, వారు ఆపదలో ఉన్నప్పుడు ఆదుకోవడం, వారికి కూడా మన స్నేహం పంచడం... ఇవన్నీ ఎదుటివారికోసమే కాదు, ముందు ముఖ్యంగా మనం ఎదగడం కోసం, మన మనోపరిణితి కోసం, ఎదుటివారు మన హ్రుదయానికి వేసిన సంకెళ్ళను తెంచుకోడం కోసం, దైవత్వ సాధన కోసం... ఏమిటీ? అయోమయంలో పడేశానా? తీరిగ్గా ఆలోచిస్తే మీకే బోధపడుతుంది...

ఎవరినైనా, దేనినైనా, ఆ దేవుడు చాలా జాగ్రత్తగా కొన్నిరోజులు చూసుకోమని మనకి ఇస్తాడని నా నమ్మకం. అలా చూసుకోని రోజున తిరిగి తీసుకుంటాడని కూడా నమ్మకం. కాబట్టి, మనకి ఇచ్చిన వారిని, వాటిని, సున్నితంగా కాపాడుకోడం మన చేతుల్లోనే ఉంది. వారిని, వాటిని కోల్పోయేదాకా అభీష్టానుసారం ప్రవర్తించకుండా మంచిగా మసులుకోడం ఉత్తమమైన లక్షణం.

అపరిచితుల నుండి ఆప్తమిత్రుల వరకు అందరూ నా మొహంలో మొదట చూసేది నవ్వే... నవ్వుతూ ఉండడం నాకా దైవమిచ్చిన వరం... పసిపాపగా ఉన్నప్పుడు కూడా, నిదురపోయేముందు, మధ్యలో, లేచాక, మెలకువగా ఉన్నప్పుడు ఇలా ఎప్పుడు చూసినా నవ్వుతూనే ఉండేదాన్నట.... తాతమ్మ చెప్పింది... ఇప్పుడూ అంతే... కాకపోతే, పెద్దయ్యాక, ఒక్కోసారి, బాధని కప్పే ముసుగుగా వినియోగించాను... ఇప్పుడది మానుకున్నాను... ఇక నవ్వించడం అంటారా - అది కూడా వరమే... తెలియని వాళ్ళు నాకు నేస్తాలయేది, తెలిసిన వాళ్ళు నా చుట్టుపక్కల ఉండాలనుకునేదీ, బహుశా, ఇందుకేనేమో... ఎదుటివారిని వారి కలతలు కొద్ది నిమిషాలు మరిచిపోయి హాయిగా నవ్వేలా చేయడం నాకు చాలా ఇష్టమైన వ్యాపకం... దాని వల్ల వారు పొందే హాయి కన్నా నేను పొందే ఆనందమే ఎక్కువ...

మాట్లాడడం కూడా అంతే, మనసులో ఉన్న అలజడిని కప్పేందుకు నిరంతరం మాట్లాడుతూ ఉండేదాన్ని... వినడం నేర్చుకున్నాను... అలా వినడం మొదలుపెట్తిన కొత్తల్లో, ఎవరైనా ఏదైనా బాధ చెప్పగానే, దానికి పరిష్కారం చెప్పేయడం నా కనీసధర్మంగా భావించేదాన్ని... చెవులొగ్గి వినడం, సానుభూతితో అర్ధం చేసుకోవడమే వినికిడికి పరమార్ధమని తెలుసుకున్నాను... అడిగినపుడు ఇచ్చే సలహాకీ, అవసరాన్నిబట్టి చేసే సాయానికి చాలా విలువ ఉంటుంది అని గమనించాను.

ఎదుటివారి సమక్షాన్ని ఎంత బాగా ఆనందిస్తానో, అంతే ఎక్కువ నిశ్శబ్దాన్ని కోరుకుంటాను... ఏకాంతం - నాదైవంతో మౌనంగా ఉండడానికీ, ప్రక్రుతిలో పరవశించడానికీ, అర్ధవంతమైన ఆలోచనలకు జన్మనివ్వడానికి, నాకొచ్చే అవకాశంగా భావిస్తాను... ఏమీ చెయ్యకుండా, కేవలం ఉండడంలో అలౌకిక ఆనందాన్ని అనుభవిస్తాను...

చిన్న పిల్లలతో కాలం గడపడం చాలా ఇష్టం... ఏ వయసువారైనా సరే... పసిపిల్లలంటే మరీ ఇష్టం... వాళ్ళకి ఏవో రాగాలు పాడి నిద్రపుచ్చడం ఇష్టం... ఎంతటి అలజడిలోనైనా ప్రశాంతంగా నిద్రపోయే ఆ దైవప్రతిమలను చూస్తూ మనశ్శాంతిగా ఉండడం ఇష్టం... దేవభాషలో వారితో ఆత్మసంభాషణ ఇష్టం... అంతకంటే అర్ధవంతమైన కాలక్షేపం మరొకటి ఉండదేమో!

పెద్ద వయసు వారితో కబుర్లాడడం ఇష్టం... వారికి ఉన్న జ్ఞానాన్ని గ్రోలుతూ, చతురతను గమనించడం ఇష్టం... వారి జీవితానుభూతులను పంచుకోడం ఇష్టం... వారి ముడతలు పడ్డ దేహాన్ని ఆప్యాయంగా కౌగిలించుకోడం, మరీ ముద్దొస్తే ఓ ముద్దు పెట్టడం ఇష్టం... వీటన్నిటిలోనూ, వారు పొందే ఆనందం కంటే, నేను పొందే సంతోషమే ఎక్కువ...

ఎక్కడైనా అన్యాయం జరుగుతుందనిపిస్తే, అది ఎంత చిన్నదైనా సరే, ప్రశ్నిస్తూ ఉంటాను... నేనేమీ సాధించలేకపోయినా, ప్రశ్నించే తత్వాన్ని మాత్రం వదులుకోను... అలానే, మనుషుల మధ్య "మన" అనే భావనకు అడ్డొచ్చే వర్గీకరణను కూలదోస్తుంటాను - అది కుల, మత, జాతి, భాషా, ప్రాంత, రాజకీయ పార్టీ, సిధ్ధాంతాలు - ఇలా ఏదైనా సరే... నేను చేయగలిగింది చేస్తాను... తరవాత, ఎదుటివారికి చెప్తాను... మనమేం చేస్తాములే అని సమస్యను చూసి, ప్రయత్నాన్ని విరమించను... ప్రతి ఒక్కరూ, వారి హ్రుదయంలో భారమవుతున్న ప్రతి సమస్య సాధనకై వారికున్న పరిధిలో ఎంతోకొంత చేయగలరని విశ్వసిస్తాను... ఇలా, ఏకతాటిపై నిలబడి, ఎవరికి కర్తవ్యం వారు నిర్వర్తిస్తే, పరిష్కరించలేని సమస్యంటూ ఈ భూమిమీద ఉండదని, ఐకమత్యంలోనూ, కర్తవ్యపాలనలోనూ దైవత్వం ఉంటుందని మనస్పూర్తిగా నమ్ముతాను...

కలలు... చాలా చిత్రమైనవీ కలలు... ఎప్పుడూ నన్ను తరుముతున్నట్టు గేదెలు, ఎద్దులు ... నేను భయపడి లేవడం ఎందుకా అని చాన్నాళ్ళు ఆలోచిస్తే, చిన్నప్పుడు ప్రతిరాత్రీ పక్క తడిపేస్తున్నానని ఇంటివాళ్ళ ఎద్దుల పక్కన పడుకోబెడతానని అమ్మ బెదిరించడం... దాంతో నేను భయపడి చీకటిలో ఇల్లు వదిలి అప్పుడే రోడ్డు వేయడానికి వేసిన పదునైన కంకర రాళ్ళమీద లేలేత పాదాలతో పరిగెడుతూ పారిపోవడం, కొంచెం పెద్దయ్యాక స్కూలుకు వెళ్ళే దారిలో గేదెలను అదిలిస్తున్నప్పుడు అందులో ఒకటి విసురుగా వెనక్కి తిరిగి నన్ను పొడవడానికి రావడమే మూలం అని తెలిసింది... ఒక సారి కారణం తెలిసాక ఆ కలలు రావడం చాలా తగ్గిపోయింది... కొన్ని జ్ఞాపకాలు అలా కలల్లో భయపెడుతుంటాయి - నేనవరో కనుక్కో అని అడుగుతున్నట్టు... ఏ భయాన్నైనా ఎంతోకాలం దాచలేము... ఎప్పుడో ఒకసారి విసుగొచ్చి దానికి మూలకారణం కనిపెడదామని నడుంకట్టడమే మంచిది... మన చేతుల్లో ఉన్నంతవరకు, ఎంత త్వరగా వీలైతే అంత త్వరగా అందులోంచి బయటపడడమే మంచింది. అలాగే, నన్ను ఎవరో తరుముతున్నట్టు, లేకపోతే నేనే ఎవరినో తరుముతున్నట్టు ఇలా ఎప్పుడూ ఛేజింగ్ సీనులు.... అవి కూడా అణిచిపెట్టిన భయాలు, జ్ఞాపకాలు, మిగిలిపోయిన ప్రశ్నలు, అంతర్మధనాల ఆనవాళ్ళు... అసలు సమస్యలను వెంబడిస్తే, ఇంచక్కా మర్రిచెట్టు తొర్రలో రాక్షసుడి ప్రాణం బొద్దింకలో దొరుకుతుంది... దాన్నప్పుడు చెప్పు కింద వేసి టప్ మనిపిస్తే సరి...

ఇలాంటి కలలే కాకుండా, ఇంకో రకమైన కలలు కూడా వచ్చేవి, ఇప్పటికీ వస్తాయి - సహజమైన అందమైన ప్రదేశాలు... అసలలాంటి చోటు ఉందని కూడా తెలియకపోయినా నా కళ్ళముందు అలాంటి లోకం సాక్షాత్కరిస్తుంది... ఆ లోకం నుండి బయటికి రావాలనిపించదు... అన్ని రంగుల కలయిక అన్ని జాతుల కలయికకు ప్రతిబింబమా? పచ్చని ఆ తోట అరమరికలు లేని నందనమా? అది స్వర్గమా? ఆ లోకాన్ని సాధించడానికి నా వంతు క్రుషి చేయమని, పదుగురిని చైతన్య పరచమని ఆ దేవుని పిలుపా? - ఏమో మరి... మీక్కూడా వస్తాయా ఇలాంటి కలలు? అవి నిజం చేసుకోవడానికి మీరేం చేస్తుంటారు?

స్వేచ్చ - బయటకు కనిపించే స్వేచ్చాస్వాతంత్రాల కోసం ఎందరో ఎన్నో త్యాగాలు చేశారు... మరి మన హ్రుదయంలో స్వేచ్చ కోసం ఎవరేమి చేశారు? దానికోసం కూడా తమ సర్వస్వాన్ని ధారపోసిన మహానుభావులు ఉన్నారు... అయినా, మనకేమో తీరిక ఉండదు... పక్కవాళ్ళకి మనగురించి పట్టించుకొనే తీరిక అసలే ఉండదు... ఎంతసేపూ మనం ఇంకా దేనికి బానిసలవుదామా అనే చూస్తుంటాము... నిజమా? కాదా? టీవీ, సినిమాలు, క్రికెట్, మందు, విందు, మగువ, ప్రేమ అనుకునే ఆకర్షణలు, వయసుకు చేసే దాస్యాలు, స్వేచ్చ అని భ్రమించే ఇగోలు, పనులు, శుభ్రం, చదువు, ఎదుటివారి మెప్పుకై పాకులాటలు.. ఇలా చెప్తూ పోతే కొండవీటి చాంతాడవుతుంది... ఏది సమతుల్యత కోల్పోయి శ్రుతి మించినా అది హ్రుదయదాస్యమే... నేను కొన్నిటినైనా అనుభవించినదాన్నే... కొంచెం ఏమార్పుగా ఉంటే ఇప్పటికీ చాలా సులభంగా సమతుల్యం కోల్పోయి ఏదోఒకదానికి దాసోహం అనేస్తుంటాను... అది అనివార్యం... కానీ మనను మనం గమనిస్తూ ఉండడం, ముందు జాగ్రత్త తీసుకోవడం, తెలిసిన తరువాత అయినా మార్పుకు ప్రయత్నించడం ఉత్తముల లక్షణం... దైవానికి మనమిచ్చే స్థానం అన్నిటికంటే ఎక్కువగా ఉండనప్పుడు, ఎవరో ఒకరు, ఏదో ఒకటి ఆ స్థానాన్ని ఆక్రమిస్తుంది... దాసోహం అనమంటుంది... మరి మీ జీవితంలో ప్రధమ స్థానం ఎవరిది? దేనిది? పరీక్ష చేసుకోడం చాలా తేలిక... మీకున్నదంతా - డబ్బు, సమయం, ఓపిక, అన్నీ - ఎవరిమీద, దేనిమీద ఖర్చు పెడుతున్నారు అనేది చూస్తే, లెక్క తేలిపోతుంది... స్వేచ్చ లేని జీవితం నాకు మరణంతో సమానం...

ప్రతి కలయికా ఒక విడిపోవడానికి నాంది - అని ఎవరో మహానుభావుడు అక్షర సత్యం చెప్పారు... ఇంతకు ముందు స్నేహాలు చాలా గాఢంగా ఉండేవి... విడిపోవాలంటే ప్రాణం పోయినంత పని అయ్యేది... అయితే, కాలం గడిచేకొద్దీ, అలాంటి స్నేహాలు కొన్ని అంతగా ఆరోగ్యకరమైనవి కాదని తెలుసుకున్నాను... స్నేహం అనేది చాలా గొప్ప భావన... అన్ని బంధాల్లోనూ దానికే ఎక్కువ విలువనిస్తాను... ఏదయితే అద్భుతంగా ఉంటుందో, దానిని మనం వక్రీకరించే అవకాశాలు కూడా ఎక్కువే ఉంటాయి... ఎవరితో అయినా స్నేహం చేస్తే వారిపై మానసికంగా అతిగా ఆధారపడడం చాలా సమస్యలకు దారితీస్తుంది... అంతెందుకు, ఒక చిన్న ఉదాహరణ - ఎవరినైనా మనం గాఢంగా ప్రేమించామనుకోండి... అంత ఇష్టాన్ని తెలియచేయడానికి, వాళ్ళని మన బిగికౌగిట్లో బంధించి... అలానే ఉంటే ఏమవుతుంది?.... ఊపిరాడక ఉక్కిరిబిక్కిరవుతుంది, ఔనా? అలాంటిదే మానసిక పరిస్థితి కూడా... మనం ఎదుటివాళ్ళ హ్రుదయానికి సంకెళ్ళు వేసినవాళ్ళమవుతాము.. వారి మానసిక స్వేచ్చను హరించిన వారిమవుతాము... మనం వారికి కనిపించని భారంగా తయారవుతాము... ఒక్క విషయం గుర్తుంచుకోవాలి - కనిపించని మానసిక బాధలే కనిపించే శారీరిక బాధలకన్నా ఎక్కువ బాధాకరం, ప్రమాదకరం... కొంత పరిణితి వచ్చాక, ఇప్పుడు కొంత బాధ పడినా, వీడ్కోలు ఇవ్వడం సాధారణమైపోయింది.... పైగా, అమెరికా వచ్చాక, ఎంత మందిని కలిశానో, ఎంత మందికి వీడ్కోలు ఇచ్చానో లెక్క దాటిపోయింది... అలా వారి స్నేహం ఉన్నన్నాళ్ళూ ఆనందం గా ఉండడం, అయ్యో!విడిపోతున్నామే అని బాధపడేకన్నా, వారిని కలిసి, కొంత తెలుసుకుని, స్నేహం పొందే అవకాశం వచ్చినందుకు సంతోషించి, వీడ్కోలు చెప్పడం; అమ్మో! ఇలా విడిపోవాల్సి వస్తుంది కాబట్టి నేను ఇంకెవ్వరితోనూ స్నేహం చెయ్యను అని పాత స్నేహితుల జ్ఞాపకాలతో కాలమంతా గడపకుండా, కొత్తగా కలిసిన వారితో స్నేహం చేయడం అలవాటైపోయింది... ఇలా ఎంతో మందిని, కలిసి, వారి అనుభవాలను, సంస్క్రుతీ సాంప్రదాయాలను పంచుకునే అవకాశం రావడం నిజంగా గొప్ప అద్రుష్టం... ఇంతటి వరాన్ని నాకిచ్చిన దైవానికి క్రుతజ్ఞతలు తెలుపుకుంటాను...

అతి ముఖ్యమైన మనిషి - ఎదురుగా ఉన్న మనిషి
అతి ముఖ్యమైన కాలం - ఈ క్షణం
అతి ముఖ్యమైన పని - దైవత్వమైన ప్రేమను వారికి పంచడం

కొంతమంది - మా కాలంలో అయితే సంగీతం అలా ఉండేది, సాహిత్యం ఇలా ఉండేది, పిల్లలు అలా ఉండేవారు, ఇప్పుడిలా తయారయ్యారు - అని వాపోతుంటారు... అందులో కొంత నిజం ఉన్నా, ఏ తరానికి ఆతరమే భిన్నం అనీ, వారికి ముందు తరం వారు కూడా వారిని చూసి, అలానే అన్నారని మరిచిపోతారు... మంచిని వెతికితే ఏ కాలంలో అయినా కనిపిస్తుంది... మారే పధ్ధతులకు, సమయానికి అనుగుణంగా మనమూ మారాలి... అయితే, కొత్తదనం కోసమే కొత్తదనం కాకుండా, పాత చింతకాయ పచ్చళ్ళు వదిలించుకుని, కొత్త కారం అద్దుకోడం అందరికీ మంచిదే... కొత్తపాతల మేలు కలయిక... మంచి సంప్రదాయాలను కొత్త తరానికి అందిస్తూ, వారు వదలించుకునే బూజును మనం కూడా దులుపుకుంటూ, కాలంతోపాటు ముందడుగు వేయాలి... నిజంగా మనకి ఈ తరం అంటే ప్రేమ ఉంటే, నిరంతరం నేర్చుకుంటూ, వారితో సాగాలి...

అతి ముఖ్యమైన కాలం ఈ క్షణం అని తెలిసినా, ఒక్కోసారి, మనసుకి పగ్గాలేయడం కష్టంగానే ఉంటుంది... "ఆ పాత మధురాలు" తలుచుకోకుండా, ఎవ్వరూ ఉండలేరు... అది ఆహ్లాదాన్నిస్తుంది కూడా... ఒక్కో మాట, ఒక్కో పాట, ఎప్పుడో దాచుకున్న కాగితం, మరెప్పుడో రాసుకున్న ఉత్తరం, డైరీ లో పేజీలు, పుస్తకంలో నెమలీక, ఒక్కో చెట్టు, ఒక్కో ప్రదేశం, ఒక్కో ఊరు... ఇలా కొన్ని అసంకల్పితంగా మన హ్రుదయాన్ని గతించిన కాలంలోకి లాక్కెళ్ళిపోతాయి... ఆ అనుభూతిని కూడా అనుభవించాల్సిందే... ఆ జ్ఞాపకాన్ని ఆప్యాయంగా తడిమి రావాల్సిందే... ముఖ్యమైన విషయం ఏంటంటే, తిరిగి రావడం... అక్కడే పాతుకుపోకుండా ఉండడం... గడిచిన క్షణాలను అదేపనిగా తలుచుకుంటూ ఈ క్షణాన్ని కోల్పోకుండా ఉండడం... మనం ఎప్పుడైతే ఓ జ్ఞాపకం దగ్గర ఆగిపోతామో, జీవించడం అక్కడే ఆపేస్తాము... అదోరకం ఆత్మహత్య... ఇది నాకు స్వీయానుభవమే... అందులోంచి బయటకు లాగి, జీవాన్ని నింపిన నా దైవం మాటలు నేనెప్పటికీ మరిచిపోను - ఇన్ని మంచి లక్షణాలు పోసి, అత్యంత జాగరూకతతో, సంపూర్ణమైన ప్రేమతో నన్ను స్రుష్టించింది, నా ఇష్టమొచ్చినట్లు బతకడానికి కాదట... నా కోసం ఎంతో మంది ఎదురుచూస్తున్నారట... - ఆ క్షణంలో నవ్వు వచ్చినా, అందులోని తీవ్రతను గమనించాను... ఇక జీవిస్తే నీ కోసమేనని నా జీవితాన్ని దైవానికి అంకితం చేశాను... అలా నాకు నేను నాలో నేను అంతమయ్యాను... ఆ అంతమే ఆది అని, అజరామరానికి తొలిమెట్టు అని తెలుసుకున్నాను...

నాకు ఇదివరకు స్నేహం చెయ్యాలంటే, కొన్ని షరతులు ఉండేవి... ఇరువురి అభిప్రాయాలు, అభిరుచులు కలవాలనో, పంచుకునేందుకు నిర్దిస్టమైన విషయజ్ఞానం ఉండాలనో... ఇలా ఏవయినా... ఇప్పుడు మరో మెట్టు దిగాను ఎక్కాను... నా అహంలో ఒక మెట్టు దిగితే, మానవత్వంలో ఒక మెట్టు ఎక్కినట్టేగా! ఎవరైనా నాతో అబధ్ధం చెప్తున్నారని అనిపించినా, "ఒకవేళ నిజమే అయితే?" అనే నిర్దోషిత్వానికి వదిలేస్తాను.... ఒక వేళ రూఢిగా తెలిసినా, నా జాగ్రత్తలో నేను ఉంటూ, వారంతట వారే చెప్పేవరకు వేచి ఉంటాను... "నువ్వు చేస్తున్నది తప్పు" అని నిరూపించే అవకాశం కోసం ఎదురు చూడను... ఎవరు ఎక్కువ తప్పులు చేస్తారో, వారే ఎక్కువ క్షమకు పాత్రులవుతారట... ఎవరు ఎక్కువ క్షమించబడతారో, వారే ఇతరులను ఎక్కువ ప్రేమిస్తారట... క్షమిస్తారట... ఇదే నేను నమ్మే దైవత్వ మార్గం... (అలా అని ఎక్కువ తప్పులు చేయమని కాదు... మంచి స్పూర్తితో అర్ధం చేసుకుంటారనే ఆశాభావంతో)...

ఎప్పుడైతే, మనకు సర్వంబొచ్చు అనుకుంటామో, అప్పుడే మన ఎదుగుదల ఆగిపోతుందట... ఏ విషయంలోనైనా, ఎంత నేర్చుకున్నా, ఇంకా నేర్చుకోవలసిన విషయాలు మిగిలే ఉంటాయి... నిలువ ఉన్న నీరులా కాక, పారే నీరులా ఉండడం మనిషికి చాలా అవసరం. అది వ్యసనం గా మారనంత వరకు నేర్చుకోడం అవసరమే. ఎప్పుడైతే ఏదైనా మన గుర్తింపుని శాసిస్తుందో, అప్పుడే అది మనకు వ్యసనంగా మారిందని అర్ధం అవుతుంది... నేర్చుకోడానికి ముఖ్యమైన లక్షణాలు - వినడం, చూడడం, చదవడం, చేయడం, సాధనతో నిష్ణాతులవడం. దాని తరువాత చేయవలసిన మరో ముఖ్యమైన పని, నేర్చుకోడంలో ఆఖరి మెట్టు ఒకటుంది - మన అనుభవాన్ని పదిమందికీ చెప్పడం, ఆసక్తి ఉన్నవారికి సులభంగా అర్ధం అయ్యే రీతిలో నేర్పడం. ఎందులోనయినా ఒకసారి నిష్ణాతులయాక, మరోటి నేర్చుకోవాలంటే బధ్ధకిస్తాము. అలా కాకుండా, కొంత విరామంతో, నిరంతర సాధన సాగుతూనే ఉండాలి - అది కంప్యూటర్ భాష కావొచ్చు, ఈత కావొచ్చు, టెన్నిస్, పర్వతారోహణం, కుట్లు అల్లికలు, లలిత కళలు, ఇలా ఏవైనా కావచ్చు... కొత్తవి నేర్చుకుంటూ ఉండాలి... నేర్పుతూ ఉండాలి... మనను మనం కొత్తగా నిర్వచిస్తూనే ఉండాలి... ప్రతి అనుభవం మనకి జీవితంలో ప్రస్తుతానికే కాకుండా, భవిష్యత్తులో కూడా ఉపయోగపడుతుంది....

ఎదుటివారిని ప్రేమించాలంటే, ముందు మనను మనం ప్రేమించుకోవాలట... మన విలువ మనకు తెలియాలట... మన గురించి మనం తెలుసుకోవాలట... అప్పుడే అవతలివారిని అర్ధం చేసుకోడం, వారి విలువ తెలిసి ప్రేమించగలగడం జరుగుతుంది...ప్రక్కవారికి మన సౌఖ్యం కంటే ఎక్కువ ప్రాముఖ్యత ఇవ్వడం సాధ్యపడుతుంది... దైవాన్ని, తోటివారినీ ప్రేమిస్తూ ముందుకు సాగుతుంటే, ఈ జీవితమంతా ప్రేమతో నిండిపోతుంది... అలా ప్రేమతో జీవిస్తూ, జీవితాన్ని ప్రేమిస్తూ ముందుకు సాగిపోతుంటాను...

హమ్మయ్య! మొత్తానికి పూర్తి చేశాను. ఇప్పటిదాకా చదివి ఢామ్మని పడిపోయి ఉంటారు... కొంచెం లేచి, ఆ పక్కనే ఓ గోలీసోడా తాగండి... :-)